Lichamelijke gezondheid en zelfredzaamheid

Lichamelijke gezondheid en zelfredzaamheid

Binnen het concept positieve gezondheid wordt gezondheid niet langer alleen gezien als de afwezigheid van ziekte en klachten. Mensen zijn niet hun aandoening. Daarom is zelfredzaamheid van belang; het vermogen van mensen om zichzelf te redden en hun eigen problemen op te lossen op alle levensterreinen.

Ervaren gezondheid

Mensen die hun eigen gezondheid als (zeer) goed ervaren, hebben een kleiner risico op overlijden. Er zijn maar weinig maten die zo sterk voorspellend zijn voor sterfte. Deze sterke relatie blijft ook bestaan nadat rekening is gehouden met een groot aantal andere factoren waarvan bekend is dat ze sterfte voorspellen, zoals leeftijd, ziekten, etc. [1]. Tachtig procent van de volwassenen en ouderen in de regio beoordelen hun gezondheid als (zeer) goed. Dit is iets hoger dan in 2016 (78%).

80% van de volwassenen en ouderen beoordeelt de eigen gezondheid als (zeer) goed.

In Figuur 1 is te zien dat mannen hun gezondheid vaker als (zeer) goed ervaren dan vrouwen. Dat geldt ook voor samenwonenden ten opzichte van alleenwonenden. Naarmate de leeftijd toeneemt, ervaren volwassenen en ouderen hun eigen gezondheid steeds minder vaak als (zeer) goed. Tot slot beoordelen volwassenen en ouderen hun gezondheid vaker als (zeer) goed naarmate de sociaaleconomische status (SES) hoger is.

Valongevallen

Uit onderzoek van VeiligheidNL blijkt dat bijna de helft van de valongevallen in leeftijd van 70 jaar en ouder plaatsvindt in en om het huis. Met name de badkamer is een plek waar veel struikelgevallen plaatsvinden. Uit de monitor blijkt dat 20% van de ouderen in de 3 maanden voorafgaand aan het onderzoek is gevallen. Van hen hield 28% lichamelijk letsel over aan de laatste val. De meeste valongevallen (57%) vonden in en om het huis plaats.

Overgewicht en diabetes

Overgewicht en diabetes (suikerziekte) zijn belangrijke risicofactoren voor hart- en vaatziekten [2]. Van de volwassenen en ouderen in de regio heeft 52% overgewicht, ofwel een BMI van 25 of hoger. Vergeleken met het landelijk gemiddelde (49%), hebben in deze regio meer volwassenen en ouderen overgewicht. Overgewicht komt vaker voor bij mannen (55%) dan bij vrouwen (50%) en vaker bij ouderen (59%) dan bij volwassenen (50%). Naarmate de SES hoger is, is het percentage volwassenen en ouderen dat overgewicht heeft lager.

Obesitas, ofwel een BMI van 30 of hoger, komt voor bij 16% van de volwassenen en ouderen in de regio. Obesitas komt juist vaker voor bij vrouwen (18%) dan bij mannen (14%). Als iemand meer of voor een langere periode overgewicht heeft, wordt het risico op diabetes groter [2]. In deze regio heeft 7% diabetes. Daarnaast komt diabetes vaker voor bij mannen (8%) dan bij vrouwen (6%) en vaker bij ouderen (14%) dan bij volwassenen (4%).

Meer dan de helft van de volwassenen en ouderen heeft overgewicht.

Figuur 2 toont het voorkomen van overgewicht en diabetes mellitus in de regio, uitgesplitst naar geslacht, leeftijd en SES. Voor zowel diabetes mellitus als overgewicht geldt een stijging bij hogere leeftijd (behalve overgewicht bij 65-plussers). Ook komen diabetes mellitus en overgewicht meer voor als de SES lager is.

Gehoor-, gezichts- en mobiliteitsbeperkingen

Vier procent van de volwassenen en ouderen in de regio heeft gehoorbeperkingen, 4% heeft gezichtsbeperkingen en 9% heeft mobiliteitsbeperkingen. Deze beperkingen komen met name voor bij ouderen (respectievelijk: 7%, 6% en 19%) en minder bij volwassenen (respectievelijk: 3%, 4% en 5%). Mobiliteitsbeperkingen komen vaker voor bij vrouwen (12%) dan bij mannen (6%).

Veertien procent van de volwassenen en ouderen in de regio heeft minimaal één beperking bij horen, zien of mobiliteit. Ouderen ervaren deze beperkingen vaker dan volwassenen (25% versus 10%). Deze beperkingen komen vaker voor bij vrouwen (17%) dan bij mannen (12%). Naarmate de SES hoger is, is het aandeel volwassen en ouderen dat minimaal één beperking heeft bij horen, zien of mobiliteit lager.

Aan de slag

Er is al veel bekend over wat werkt om vallen bij ouderen te voorkomen. Er zijn bijvoorbeeld verschillende (kosten)effectieve programma’s beschikbaar. Lees op de website Valpreventie bij ouderen | VeiligheidNL verder over goede praktijkvoorbeelden.

Een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) helpt volwassenen te werken aan hun leefstijl, gezonder eten en duurzame gedragsverandering. Het doel is overgewicht te verminderen. Sinds 2019 worden GLI's onder voorwaarden vergoed door de basisverzekering. Wilt u effectief aan de slag met een gecombineerde leefstijlinterventie? Lees dan het Wat werkt dossier over samen effectief aan de slag in uw gemeente.

Wat zeggen de deelnemers zelf?

Het leefstijlprogramma ProMuscle verbetert de zelfred-zaamheid van kwetsbare ouderen. De combinatie van progressieve krachttraining en eiwitrijke voeding is effectief. Een deelnemer aan het woord: “Als je ouder wordt, word je toch wat stijver. Je gaat je spieren minder gebruiken. En dit was een heel goed project om je spieren weer lekker soepel te maken. Je weet wel dat als je aan het bewegen gaat dat je je fitter gaat voelen, maar ik had niet verwacht dat ik me zó fit zou voelen.”