Panelonderzoek
Naar aanleiding van de ongunstige trends in de sociale omgeving uit de CGM V&O 2022 is een panelonderzoek uitgevoerd om het verhaal achter de cijfers beter in beeld te brengen. Doel van dit onderzoek was inzicht krijgen in:
- De mogelijke impact van de coronaperiode op het doen van vrijwilligerswerk en sociale activiteiten.
- Bevorderende en belemmerende factoren voor het doen van vrijwilligerswerk en sociale activiteiten.
Dit onderzoek is uitgezet in november 2023 onder panelleden van GGD Panel NOG Beter Weten en verspreid op sociale mediakanalen van GGD Noord- en Oost-Gelderland. De vragenlijst is ingevuld door 2.875 volwassenen (18 jaar of ouder). Bekijk de achtergrondkenmerken van de respondenten. In het onderzoek zijn bepaalde groepen ondervertegenwoordigd:
- Jongeren
- Mensen zonder opleiding, met basisonderwijs, lager of voorbereidend beroepsonderwijs als hoogst behaald opleidingsniveau
- Werkenden
- Vrouwen
Vrijwilligerswerk
Drijfveren
Uit het panelonderzoek blijkt dat de meeste respondenten vrijwilliger zijn geworden via een bestaande connectie: via familieleden, kennissen en/of vrienden, via sport of hobby of gevraagd door iemand die wat verder van hen afstaat. Er zijn verschillende redenen waarom mensen wel of niet vrijwilligerswerk doen. Redenen om te starten met vrijwilligerswerk zijn voornamelijk: andere mensen helpen/een maatschappelijke bijdrage leveren, leuk om te doen en zinvolle tijdsbesteding.
Belemmeringen
De belangrijkste redenen volgens vrijwilligers om eventueel te stoppen zijn:
- De eigen gezondheid (en/of gezondheid van de partner) verslechterd.
- Vrijwilligerswerk wordt te veel, de balans is niet meer te bewaren/het is niet meer te combineren met andere dingen, zoals mantelzorgtaken en het gezin.
- Het vrijwilligerswerk is niet meer leuk of prettig, er wordt geen voldoening meer uitgehaald, de sfeer of waardering verandert.
De meeste vrijwilligers geven aan nu evenveel vrijwilligerswerk te doen als voor de coronaperiode (maart 2020). De coronaperiode op zichzelf lijkt in de meeste gevallen niet de reden dat mensen minder vrijwilligerswerk zijn gaan doen.
Aan de andere kant zijn er ook mensen die momenteel geen vrijwilligerswerk doen. Redenen voor hen om (momenteel) geen vrijwilligerswerk te doen, zijn met name: geen tijd, gezondheidsredenen en geen behoefte hebben om vrijwilligerswerk te doen. Bij volwassenen wordt ‘geen tijd’ als meest genoemde reden aangegeven en bij ouderen ‘gezondheid’.
'Als mijn gezondheid niet goed meer is, als ik thuis nodig ben voor mijn partner, als ik er geen plezier meer in heb'
Mogelijkheden en aanbod
Aan respondenten die momenteel geen vrijwilliger zijn, is gevraagd wat hen zou kunnen helpen om (weer) te starten als vrijwilliger. De meeste respondenten geven aan dat er niets is wat hen kan helpen. Dit zijn met name ouderen. Andere respondenten geven aan dat vrijblijvendheid en flexibiliteit van vrijwilligerswerk belangrijk zijn. Dit wordt met name belangrijk gevonden door volwassenen.
Aan degenen die het aanbod van vrijwilligerswerk als reden zien om momenteel geen vrijwilligerswerk te doen is gevraagd wat daarin verbeterd kan worden. De meesten van hen geven aan dat het belangrijk is dat er één duidelijke plek is waar al het vrijwilligerswerkaanbod uit de buurt op staat, zodat dit goed te vinden is. Suggesties voor vindplaatsen van aanbod zijn: website, sociale media, plaatselijke krant of via een vacaturebank. Hierbij is het belangrijk dat er duidelijk staat omschreven wat het vrijwilligerswerk precies inhoudt en wat de verwachtingen zijn. Ook moet er voldoende aanbod zijn dat op eenmalige basis uitgevoerd kan worden en waar er ruimte is voor flexibiliteit.
'Ik merk dat ik twijfel om me vast te leggen voor wekelijkse inzet. Misschien als er een soort catalogus is waar je uit kunt kiezen en waar duidelijk in staat wat je kunt doen en hoe vaak of hoe lang en of het eenmalig is of niet'
‘Een overzichtelijke website, waar alles op staat uit de regio. Ook aantrekkelijk maken voor jongeren/studenten, door bijvoorbeeld flexibele tijden en niet meteen vastgebonden zitten aan strakke dagen en tijden’
'Ik zou graag een hobby willen, maar ben nog zoekende in wat ik leuk vind. Ik vind het ook spannend om alleen een nieuwe hobby te beginnen'
Sociale activiteiten
Drijfveren
Uit het panelonderzoek blijkt dat de meeste respondenten sociale activiteiten doen om contacten te onderhouden en gezelligheid/plezier te beleven. Daarnaast wordt ontspanning ook vaak genoemd. Verder noemen ouderen vaak ‘andere mensen helpen’ en ‘zinvolle tijdsbesteding’ als redenen.
Behoeften
Een kwart van de respondenten zou graag meer sociale activiteiten willen doen. Hoe jonger men is, hoe vaker men aangeeft meer sociale activiteiten te willen doen. De meeste respondenten geven aan dat zij meer activiteiten willen doen, bijvoorbeeld bij een vereniging, een cursus volgen of dagjes uitgaan. Daarnaast wordt (meer) afspreken met bekenden en mensen helpen / vrijwilligerswerk doen vaak genoemd.
Aan de respondenten die meer sociale activiteiten willen doen, is gevraagd wat hen zou helpen om meer sociale activiteiten te doen. Volwassenen geven vaak aan dat meer tijd, meer geld en iemand om samen sociale activiteiten mee te doen, zouden helpen. Ouderen hebben vaak behoefte aan iemand om samen sociale activiteiten mee te doen en noemen factoren rondom het aanbod (duidelijker overzicht, meer keuze en aanbod dichterbij). Een betere gezondheid wordt door volwassenen en ouderen even vaak genoemd. Suggesties van respondenten om het aanbod te verbeteren zijn: aanbod beter zichtbaar maken (bijvoorbeeld op een centraal punt), meer aanbod en activiteiten betaalbaarder maken.