Samenvatting
De sociale omgeving heeft invloed op de gezondheid van inwoners. Zo kan eenzaamheid zorgen voor gezondheidsproblemen, zoals stress, depressie en suïcidegedachten (1,2). Andersom kunnen sociale activiteiten eenzaamheid helpen tegen te gaan. Zo zorgt bijvoorbeeld vrijwilligerswerk of lidmaatschap van een vereniging vaak voor uitbreiding van het sociale netwerk. Daarnaast heeft vrijwilligerswerk als positief aspect dat je een waardevolle bijdrage kunt leveren aan de maatschappij en het een gevoel van voldoening geeft (3).
Uit de Corona Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2022 (CGM V&O 2022) blijkt dat er in de regio Noord- en Oost-Gelderland een aantal ongunstige trends te zien zijn in de sociale omgeving. Zo is het aantal volwassenen dat sociaal eenzaam is gestegen en doet men minder vaak vrijwilligerswerk en sociale activiteiten. In dit e-magazine zijn deze trends nader beschreven. Daarnaast zijn risicogroepen en het verhaal achter de cijfers in kaart gebracht. Het e-magazine sluit af met handelingsperspectieven voor gemeenten. Zie ook de factsheet voor een samenvatting van de resultaten.
Er zijn meer mensen sociaal eenzaam en men doet minder vaak vrijwilligerswerk en sociale activiteiten.
Risicogroepen
Er zijn verschillende risicogroepen met betrekking tot sociale eenzaamheid te onderscheiden. Zo zijn onder andere mannen, ouderen, alleenwonenden, mensen met een gezondheidsbeperking en mensen die weinig sociale activiteiten doen vaker sociaal eenzaam. Inzicht in motivaties en mogelijke belemmeringen om sociale activiteiten te doen, kunnen de gemeenten handvaten bieden om sociale eenzaamheid te verminderen en sociale participatie te stimuleren.
Door de vergrijzing zal de vraag naar vrijwilligers nog verder toenemen. Groepen die minder vaak vrijwilligerswerk doen zijn onder andere mensen die weinig georganiseerde sociale activiteiten doen, jongvolwassenen (18-34 jaar), ouderen (75+) en mensen met een slechtere ervaren gezondheid. Om ervoor te zorgen dat er voldoende vrijwilligers zijn, is het van belang om te kijken welke motivaties en belemmeringen spelen om vrijwilligerswerk te doen. Deze inzichten kunnen helpen om het tij te keren.
Handelingsperspectieven
Zoals uit de onderzoeksresultaten blijkt, is er de nodige winst te behalen wat betreft participatie en het verminderen van sociale eenzaamheid. Ook gemeenten kunnen hieraan een steentje bijdragen.
Zo zijn er verschillende interventies die eenzaamheid helpen tegen te gaan en sociale participatie stimuleren. Bijvoorbeeld ‘Eén tegen eenzaamheid’, ‘Welzijn op Recept’ of het inrichten van een ‘Signaalpunt’. Daarnaast kunnen gemeenten het aanbod van vrijwilligerswerk beter onder de aandacht brengen van inwoners en ondersteuning bieden aan vrijwilligers.