Conclusies
Positieve trends De Kindermonitor 2021 laat een aantal positieve trends zien. Zo is de leefstijl van kinderen op een aantal aspecten verbeterd: ze eten vaker dagelijks groente en fruit, drinken vaker water of thee zonder suiker en drinken minder vaak zoete drankjes. Ten opzichte van 2017 spelen kinderen ook vaker buiten. Het is belangrijk om deze positieve resultaten vast te houden en de aanpak aan te scherpen. Gezamenlijk kunnen deze resultaten mogelijk nog verder worden verbeterd. Ook landelijk is er een positieve trend te zien in gezonde voeding en beweeggedrag onder kinderen van 0 tot 12 jaar [21]. Tegelijkertijd is het percentage kinderen van 4 tot 12 jaar met overgewicht sinds 2018 toegenomen. Aandachtsgebieden Verder komen uit de Kindermonitor 2021 een aantal thema’s naar voren, die extra aandacht vragen. Zo beweegt 6 op de 10 kinderen niet dagelijks minimaal 1 uur en zijn bij ongeveer een kwart van de kinderen de tanden onvoldoende gepoetst. Ook heeft ongeveer een vijfde van de kinderen een (matig) verhoogd risico op psychosociale problemen. Uit verscheidene studies komt naar voren dat psychosociale problemen in de jeugd vaak een voorbode zijn van stoornissen bij (jong)volwassenen. In veel gevallen duren ze voort tot in de late adolescentie en de volwassenheid [22]. Het is dus belangrijk daar al jong op in te zetten. Ten opzichte van 2017 zien we dat kinderen vaker nog problemen of zorgen hebben over ingrijpende gebeurtenissen die zij hebben meegemaakt, vaker mantelzorg verlenen en vaker veel naar een beeldscherm kijken. Ook geven meer ouders aan behoefte te hebben aan deskundige hulp en aan hulp van hun directe omgeving. Inzetten op het voorkomen van problemen bij de ouders kan een belangrijke bijdrage leveren aan de gezondheid van het kind.
Sociaaleconomische gezondheidsverschillen Er zijn grote verschillen in gezondheid die samenhangen met sociaaleconomische positie. In Nederland leven mensen met een lager opleidingsniveau (basisonderwijs of vmbo) gemiddeld 6 jaar korter en zelfs 15 jaar in minder goed ervaren gezondheid dan mensen met een hoger opleidingsniveau (hbo- of wo-opleiding). Gezondheidsverschillen zijn hardnekkig en blijken vaak van generatie op generatie door te lopen. De omstandigheden waaronder je geboren wordt en opgroeit hebben grote invloed op de mogelijkheden tot verdere ontwikkeling [23]. Ook uit de Kindermonitor blijkt dat de resultaten van kinderen uit een gezin met een lage SES vaak ongunstiger uitpakken dan onder kinderen uit een gezin met een gemiddelde of hoge SES. Zo hebben kinderen uit een gezin met een lage SES vaker slechtere voedingsgewoonten, vaker een (matig) verhoogde kans op psychosociale problemen en sporten zij minder. Deze groep verdient daarom extra aandacht. Impact coronacrisis De resultaten van deze monitor kunnen we niet los zien van de impact van de coronacrisis. Op verschillende terreinen heeft de coronaperiode een negatieve impact (gehad). Zo is 12% van de ouders bezorgd over de ontwikkeling van de schoolprestaties van hun kind en 7% bezorgd over de sociale ontwikkeling van hun kind. Ook geven ouders aan dat hun kind zich somberder, eenzamer of banger voelt (13%), meer online games speelt (13%), meer sociale media gebruikt (11%) en minder beweegt (7%). Uit onderzoek van Nivel en RIVM blijkt dat de coronacrisis negatieve effecten op de fysieke en mentale gezondheid van jongeren (0 tot 25 jaar) heeft gehad [24]. Vooral jongeren die al problemen hadden, hebben meer negatieve gevolgen ervaren. Echter laat de studie ook zien dat jongeren veerkrachtig zijn en dat de klachten verminderden nadat de coronamaatregelen werden versoepeld. Het voorkomen van gezondheidsproblemen en het veerkrachtig maken en houden van kinderen blijft van belang.
Aan de slag In dit e-magazine worden onder de kopjes ‘Aan de slag’ en ‘In de praktijk’ enkele interventies beschreven. Er zijn echter nog veel meer interventies beschikbaar. De GGD helpt gemeenten, professionals, samenwerkingspartners en organisaties (scholen, werkgevers) bij het maken van beleid. Wij adviseren en participeren in de ontwikkeling en uitrol van programma’s, campagnes en interventies. Vragen? Neem contact op met één van onze beleidsadviseurs publieke gezondheid.